28/12/2021
Andrey Nikolaevich Kolmogorov 20-ci əsrin ən görkəmli riyaziyyatçılarından və geniş riyazi dünyagörüşünə malik alimlərindən biridir. Andrey Nikolaeviç ilk növbədə riyaziyyatın topologiya, həndəsə, funksional analiz, ölçülər nəzəriyyəsi, diferensial tənliklər nəzəriyyəsi, dinamik sistemlər nəzəriyyəsi, informasiya nəzəriyyəsi, klassik mexanika və bir çox başqa sahələrə ayrılmaz töhfəsi ilə tanınır. Andrey Nikolaeviç 1903-cü il aprelin 12-də Tambovda Nikolay Matveyeviç Katayev və Mariya Yakovlevna Kolmoqorovanın ailəsində anadan olmuşdur. Valideynlərini kiçik yaşlarından itirdiyi üçün Yaroslavlda anasının bacıları tərəfindən tərbiyə olunub. O, hələ kiçik yaşlarından heyrətamiz riyazi qabiliyyətlər nümayiş etdirdi. 1920-ci ildə Andrey Nikolayeviç Moskva Universitetinin riyaziyyat fakültəsinə daxil olur. Kursun bütün imtahanlarını elə ilk aylarda verən Kolmoqorov elmi karyerasına başlayır, getdikcə daha mürəkkəb problemləri tədricən həll edir. Beləliklə, Andrey Nikolaeviçi məşhur real təhlil nəzəriyyəçisi Nikolay Nikolaevich Luzinin nəzərindən qaçmır və sonralar onun elmi məsləhətçisi oldu. 20-ci əsrin birinci yarısında ölçü nəzəriyyəsinin, real təhlilin bir çox nəzəri cəhətdən zəruri sualları çox populyar idi; funksional analiz və ehtimal nəzəriyyəsi tədricən inkişaf edirdi. Bir çox görkəmli riyaziyyatçılar, David Hilbert, Richard Courant, A.Y. Xinchin, N.N. Luzin, bu sahədə üzərində çox çalışırdılar. Onlarla yanaşı Andrey Nikolayeviç Kolmoqorovun da adı kənarda qalmırdı. Kolmoqorov ilk dəfə 1933-cü ildə məşhur “Ehtimal nəzəriyyəsinin əsas anlayışları” əsərini alman dilində nəşr etdi. Bu əsər ehtimal nəzəriyyəsinin dəqiq aksiomatikasını təmsil edirdi. 1931-ci ildə Kolmoqorov Moskva Dövlət Universitetinin professoru, 1933-1939-cu illərdə Moskva Dövlət Universitetinin Mexanika İnstitutunun direktoru oldu. Mexanika-Riyaziyyat fakültəsinin Ehtimal nəzəriyyəsi kafedrasını və fakültələrarası statistik metodlar laboratoriyasını yaradaraq uzun illər rəhbərlik etdi.. Kolmoqorova 1935-ci ildə dissertasiya müdafiə etmədən fizika-riyaziyyat elmləri doktoru elmi dərəcəsi verilmişdir. 1939-cu ildə 35 yaşlı Kolmoqorov dərhal SSRİ Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Akademiyanın Rəyasət Heyətinin üzvü və O.Y.Şmidtin təklifi ilə fizika-riyaziyyat bölmənin akademik-katibi seçilir. Bütün bu müddət ərzində Andrey Nikolaeviç təkcə nəzəri problemlərlə deyil, həm də praktiki məsələlərlə məşğul olmuşdur. Beləliklə, müharibə zamanı o, mərmilərin dağılması ilə bağlı nəticələri görə bilir turbulentlik məsələləri ilə məşğul olur. Xüsusilə, Andrey Nikolayeviç səma mexanikasından bir sıra faktları sübut edir, dinamik sistemlərlə, məşhur KAM nəzəriyyəsi ilə bağlı bir çox nəticələr alır. Ömrünün sonunda Andrey Nikolaeviçpedaqoji fəaliyyətə və elmi maarifçiliyə xüsusi diqqət yetirir. Belə ki, 1970-ci illərdə akademik İ.K. Kikoin ilə birlikdə “Kvant” jurnalını ərsəyə gətirirlər. Akademik A.N. Kolmoqorov 20 oktyabr 1987-ci ildə Moskvada 84 yaşında vəfat edib və Novodeviçi qəbiristanlığında dəfn olunub.
https://mel.fm/zhizn/istorii/8251647-kolmogorov_math