Sidney Universitetinin mütəxəssislərinin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq alimlər qrupu insan beyninə bənzər qısamüddətli və uzunmüddətli yaddaşın xüsusiyyətlərini nümayiş etdirən insan tükünə bənzər nanokristallar şəbəkəsi hazırlayıb. Araşdırmanın nəticələri “Science Advances” jurnalında dərc olunub.

Filamentvari nanokristallar diametri nanometr səviyyəsində olan naqillərə bənzəyir. Tük şəbəkələri beyindəki neyronların və sinapsların işini təqlid edən neyromorfik texnologiyalar üçün əsas kimi istifadə olunur. Beləliklə, nanokristalların keçiriciliyi ondan əvvəl keçən elektrik cərəyanından asılı olaraq dəyişir ki, bu da yaddaş kimi tanınır.

“Süni intellekt dilləri və insanın idrak üsullarını məhv edə bilər” 

Tədqiqatçılar “ChatGPT-4” süni intellekt modelini və onun gələcək rəqiblərini “son dərəcə təhlükəli” adlandırır. ABŞ Şimal-Qərb Universitetinin alimləri bu nəticəyə gəlib ki, süni intellektin imkanları dillərin və idrak üsullarının məhvinə gətirib çıxara bilər. Bu barədə “The Washington Post” nəşri məlumat verib.

Təqiqatçılar “ChatGPT-4” süni intellekt modelini və onun gələcək rəqiblərini son dərəcə təhlükəli adlandırır. Alimlərin sözlərinə görə, bir müddətdən sonra süni intellektin bəşəriyyətə təsiri çox güclü olacaq, dünyada mövcud olan müxtəlif mövzularda materiallar təxminən 20 dildə-ingilis, Çin, alman və bəzi başqa dillərdə üstünlük təşkil edəcək.

Yəni süni intellekt modelləri, ehtimal ki, qeyri-populyar dilləri sıxışdıracaq, bu da onların tamamilə yoxa çıxmasına gətirib çıxaracaq.

“Gerçəklik hər birimizin qəbul etdiyi formada subyektiv təcrübədir. Dil bizim üçün kainatı görə biləcəyimiz prizmadır. Dillərin yoxa çıxması bəşəriyyətin dünyanı dərk etmək üçün belə prizmaların sayını azaldacaq. Süni intellekt də elə buna can atır”, – alimlər bəyan edir.

Şimal-Qərb Universitetinim İkidillilik və psixolinqvistika Tədqiqat laboratoriyasının direktoru Viorika Marianın sözlərinə görə, dillərin sıxışdırılması idrakın inikal məişəti və üsullarının iflasına gətirib çıxaracaq. Bundan yan keçmək üçün Marian iki həll variantını təklif edib.

“Birincisi, süni intellektin tədqiqatı, işlənib hazırlanması və tətbiqini dəqiq nizamlamaq gərəkdir. Bunu ən azı özəl sektorun digər sahələri, yaxşı olardı ki, müdafiə sektoru səviyyəsində etmək lazımdır”, – tədqiqatçı qadın vurğulayıb.

“İkincisi, nə qədər ki, yeni ideyaları qısaltmaq məqamı yetişməyib, ünsiyyətdə olaraq, müstəqil qərarlar düşünərək və əcdadlarımızın biliklərinə müraciət edərək, insan resurslarından daha çox istifadə etmək olar. Bizim çoxsaylı dillərimiz idrakın müxtəlifliyinin ən güclü mənbələrindən biridir. İnsan təcrübəsində çoxdillilik səs deyil, siqnaldır”, – Marian deyir.

Bundan öncə məlumat verilib ki, süni intellekt bəşəriyyətin məhvinə səbəb ola bilər.

moderator.az