Bəşəriyyətin təbiətə vurduğu dağıntılar günü-gündən artır. Meşələr, okeanlar və asılı olduğumuz bütün yaşayış yerləri bu dağıntıdan əziyyət çəkir. Bunu nəzərə alaraq alimlər Yerin ən dərin nöqtəsində maraqlı bir tədqiqat aparıblar.

Tədqiqatçılar Sakit okeanın qərbində yerləşən və “dünya okeanlarının məlum ən dərin nöqtəsi” hesab edilən Mariana çökəkliyində bir kəşfə imza atıblar. Onların apardığı tədqiqat zamanı tapılan şüşə butulka diqqəti cəlb edib.

Təxminən 11 min metr dərinlikdə olan çuxurun ölçülərini anlamaq üçün bir neçə nümunəyə nəzər salmaq kifayətdir. Çuxurun içərisinə Everest dağı qoyulsa, dağı tamamilə udacaq və üzərində təxminən 2 kilometrlik su təbəqəsi yaradacaq. Ona görə də, bu dərinlikdə belə bərk, qırılmayan şüşə butulkasına rast gəlmək olduqca təəccüblüdür.

Bununla bağlı fikirlərini ifadə edən Dr.Davn Wright bildirib ki, həmin şüşə butulka bizdən əvvəl dünyamızın çirklənməmiş hissəsinə çatmağı bacarıb. Bu, insanların dünyaya nə qədər dərin və geri dönməz şəkildə təsir göstərdiyinin simvolu hesab oluna bilər. Bəs şüşə olduğu üçün butulka niyə qırılmayıb? Sosial şəbəkələrdə bununla bağlı yayılan xəbərə həddindən çox maraq oyanmışdı. İnsanlar bu haqda öyrənməyə can atırdılar. Buna səbəb, butulkaya suyun dolması ilə okeanla şüşənin içindəki təzyiq fərqinin tarazlanması ola bilər.

Mariana Yer kürəsinin ən dərin okean çökəkliyidir və Sakit Okeanın qərb hissəsində, Mariana adalarının şərqində yerləşir. Bu çökəklik iki tektonik plitənin toqquşması nəticəsində əmələ gəlib. Mariana çökəkliyinin bəzi əsas xüsusiyyətləri isə bunlardır: Ən dərin nöqtəsi olan Challenger Deep, təxminən 10,984 metr (36,037 fut) dərinliyə malikdir. Bu, Mariana çökəkliyinin nəhəng ölçülərini nümayiş etdirir. Mariana çökəkliyi ilk dəfə 19-cu əsrin sonlarında kəşf edilib və 20-ci əsrdə müxtəlif ekspedisiyalar tərəfindən ziyarət olunub. 1960-cı ildə Don Valsh və Jacques Piccard başda olmaqla, Triestin qərbindəki Challenger dərinliyinə uğurlu bir eniş edilib və insanlar ilk dəfə bu dərinliyə çatıblar. Mariana çökəkliyinin ekstremal şəraitinə (yüksək təzyiq, aşağı temperatur və qaranlıq) baxmayaraq, bəzi çoxhüceyrəli orqanizmlərin, eləcə də mikroorqanizmlərin yaşaya biləcəyi aşkar olunub. Bu canlılar alimlərə dərin dəniz ekosistemlərində həyatın müxtəlifliyi və onun ekstremal şəraitə uyğunlaşma qabiliyyəti haqqında mühüm məlumatlar verir. Çökəklik okeanoqrafiya, geologiya və biologiya sahələrində mühüm tədqiqat sahəsidir. Yer kürəsinin ən dərin nöqtələrindən biri olaraq, planetimizin ən ekstremal mühitlərindən birində həyatın necə mövcud ola biləcəyini anlamaq üçün unikal laboratoriya təmin edir. Mariana çökəkliyinə ekspedisiyalar sualtı nəqliyyat vasitələri və digər tədqiqat avadanlıqları üçün böyük texnoloji problemlər yaradır. Yüksək təzyiq dərin dənizdə kəşfiyyatı mürəkkəb edib, lakin bu çətinliklər dərin dəniz texnologiyasında innovasiyaların inkişafına da səbəb olub. Mariana çökəkliyi planetimizin ən dərin və ən az araşdırılmış yerlərindən biri olaraq qalmasına baxmayaraq, bu bölgə haqqında daha çox öyrənmək, Yerin dərinliklərində həyatın sirlərini açmaq və planetimizin necə işlədiyini daha yaxşı başa düşmək üçün mühüm imkanlar təqdim edir.

ikisahil.az